فهرست مطالب
فصلنامه شیعه شناسی
پیاپی 26 (تابستان 1388)
- تاریخ انتشار: 1388/05/10
- تعداد عناوین: 9
-
-
صفحه 7طی سال های گذشته، رویدادهای گوناگونی در خاورمیانه منجر به افزایش نقش و نفوذ جمهوری اسلامی ایران در منطقه شده است، به طوری که برخی کشورهای منطقه و نیز قدرت های فرامنطقه ای در خصوص افزایش اقتدار شیعیان و «طرح هلال شیعی» ابراز نگرانی کرده اند. از نگاه آنان ایران تلاش دارد با ایجاد یک بلوک شیعی در منطقه، بر قدرت خود بیفزاید و آن را علیه منافع کشورهای سنی و نیز منافع منطقه ای ایالات متحده امریکا و رژیم صهیونیستی به کار گیرد؛ اما واقعیت این است که با در نظر گرفتن موانع جدی بر سر راه ایجاد این بلوک و نیز تهدیدهای ناشی از ایجاد و پیگیری احتمالی طرح هلال شیعی، ادعاشده از سوی برخی عناصر منطقه ای و فرامنطقه ای، در پشت طرح تهدید هلال شیعی، اهداف و سیاست های دیگر کشورهای مخالف جمهوری اسلامی ایران نهفته است.
اهداف امریکا و کشورهای عربی از طرح تهدید هلال شیعی چیست؟ این طرح با چه موانع و چالش هایی روبروست؟ در این مقاله ادعای طرح هلال شیعی، موانع ایجاد احتمالی هلال شیعی، اهداف امریکا، اسراییل و عربستان سعودی از طرح هلال شیعی و چالش های ایران در صورت ایجاد احتمالی هلال شیعی، مورد بررسی قرار می گیرد.
کلیدواژگان: ایران، خاورمیانه، طرح هلال شیعی، طرح خاورمیانه بزرگ، آمریکا، اسراییل، عربستان سعودی -
صفحه 57دوران امامت امام رضا (183 203 ق) علاوه بر آنکه از ساحت های اعتقادی و فرهنگی، دورانی کم نظیر و بلکه بی نظیر است، از جهت سیاسی نیز دورانی ویژه به حساب می آید.
فراوانی تحرک های علویان در آخرین سال های امامت آن حضرت از جمله مواردی است که به اهمیت این دوران می افزاید. این نکته هنگامی روشن تر می شود که دریابیم جنبش های علویان در این زمان از جهات متعددی همچون تعداد، گستره جغرافیایی، خاندان های علوی شرکت کننده در آن و به کنترل درآوردن مناطق مرکزی، همچون کوفه، بصره، مکه و مدینه و نیز یمن، ویژگی خاصی می یابد که در دوران های گذشته و آینده کمتر شاهد این ویژگی ها می باشیم؛ و همین ویژگی هاست که مامون را وا می دارد برای سرکوب همیشگی آنها پیشنهاد خلافت و سپس ولایتعهدی امام رضا را مطرح کند. بررسی تحلیل قیام های علویان در این دوره و ارتباط آن با ولایتعهدی امام رضا هدف اصلی ارائه این نوشتار است.
کلیدواژگان: امام رضا، انشعابات درون شیعی، قیام های علویان، ابن طباطبا، ابوالسرایا -
صفحه 77شرایط طبیعی و اقلیمی گیلان در طول تاریخ سبب شده است فاتحان بزرگ تاریخ به راحتی نتوانند به این ولایت راه یابند. در نیمه دوم قرن دوم هجری مخالفان شیعی خلافت عباسی توانستند با نفوذ در گیلان به ترویج آیین های تشیع زیدی بپردازند. دودمان آل کیا پس از قدرتگیری در شرق گیلان به دلیل تعصب در مذهب زیدیه، سایر گروه های مذهبی را مورد آزار و اذیت خود قرار دادند و عرصه را بر فعالیت مذهبی آنها تنگ نمودند؛ همچنین حکومت صفویه که فرقه زیدیه را به عنوان رقیب مذهبی خود می نگریستند در قرن دهم گیلانیان را تحت فشار قرار داد و آنها را مجبور به پذیرش مذهب تشیع جعفری نمود. مهم ترین پرسشی که در این زمینه مطرح می شود این است که: باورهای دینی مردم گیلان مبتنی بر چه مذهبی بود و حکومت صفویه چه تاثیری در تغییر باورهای دینی مردم گیلان از تشیع زیدی به تشیع امامی داشت؟
کلیدواژگان: گیلان، آل کیا، صفویه، زیدیه، تشیع امامی -
صفحه 107تبیین تاریخی مسئله امامت شیعی و پرداختن به چالش های فراروی، موضوع این مقاله است. برای رسیدن به این منظور ابتدا جایگاه امامت در اندیشه شیعی و سپس این نظریه که امامت در اندیشه شیعی دچار تطور شده است، طرح می شود. در ارزیابی این نظریه، با توجه به تفکیکی که بین مفهوم امامت و اندیشه امامت کرده ایم، آسیبی که از ناحیه خلط اندیشه و مفهوم متوجه بحث شده، روشن گشته است. در ادامه به حساسیت مسئله امامت و ناتوانی تحلیل های صرف تاریخی و همچنین عدم توجه به ظرفیت های سیاسی اجتماعی طرح مسئله امامت، به عنوان آسیب های دیگری در این حوزه اشاره می شود و سرانجام با توجه به نقدهای صورت گرفته، تبیین قاعده مندی از تاریخچه امامت صورت می گیرد و فهم و برداشت مسلمانان اولیه از این اصل مورد توجه قرار می گیرد.
کلیدواژگان: امامت، شیعه، امام، امامیه، تشیع -
صفحه 147تفسیر علمی قرآن، به معنای استفاده از یافته های اطمینان آور علوم تجربی در فهم قرآن است که به عنوان قرائنی برای تفسیر قرآن به کار می رود؛ البته تفسیر علمی در طول تاریخ، فراز و نشیب هایی داشته است و گاهی به صورت افراطی مطرح شده؛ یعنی تلاش شده است همه جزئیات علوم بشری، از قرآن استخراج شود، یا نظریه های علمی اثبات نشده و غیر اطمینان آور بر قرآن تحمیل گردد، که منتهی به تفسیر به رای شده است. گاهی نیز راه اعتدال پیموده، به صورت استخدام علوم در فهم و تفسیر قرآن مطرح شده است.
مفسران شیعه از هزار سال قبل، به این شیوه تفسیری توجه کرده اند، ولی راه اعتدال را پیموده اند. سرنخ های تفسیر علمی را در مجمع البیان می یابیم؛ سپس مفسران دیگر شیعه به ویژه در قرن اخیر، به این مباحث توجه کرده اند و حتی دیدگاه های خاصی ارائه کرده اند؛ از جمله: آیت الله مکارم شیرازی که بین تفسیر علمی به وسیله علوم تجربی قطعی و غیر قطعی تفاوت می گذارد و قسم اول را می پذیرد و علامه معرفت که بین نسبت دادن قطعی علوم به قرآن و نسبت دادن احتمالی آنها تفاوت می گذارد و قسم دوم را می پذیرد و در موارد متعددی، ادعای اعجاز علمی قرآن را نیز مطرح کرده، پذیرفته اندکلیدواژگان: قرآن، تفسیر، علم، مفسر، شیعه -
صفحه 183از محورهای مهم تعامل در مفهوم هم گرایی و واگرایی فرقه ها در بغداد، تعامل فکری سیاسی است. دو فرقه عمده ای که در بغداد در دوران آل بویه در سده های چهارم و پنجم در تعامل با یکدیگر بودند، امامیه و حنابله هستند. مسائل قابل طرح در تعامل فکری سیاسی امامیه و حنابله بسیار است. مهم ترین مسائل مطرح شده در این زمینه، همکاری با سلطان جائر، تقیه، خروج علیه حاکم مسلمانان و جهاد می باشد.
در موفقیت حنابله در این تعامل، عواملی همچون همراهی با محدثان، توجه به سلف، اهمیت به کتاب و سنت، مبارزه با افراط عقلگرایان، تندروی رقیبان، همراهی رقیبان با اندیشه های غیرمسلمانان، پیروان بسیار، همراهی خلافت عباسی و عرب گرایی حنابله نقش داشته است.
واگرایی حنابله و امامیه در بغداد نسبت به هم گرایی بیشتر بوده است از جمله زمینه ها و عوامل اثربخش در فرایند شکل گیری و گسترش این واگرایی، می توان به: عوامل رفتاری و برخاسته از عملکرد پیروان و رفتارهای فردی و گروهی و رفتارهای اندیشه ای شامل اندیشه های سیاسی و اجتماعی و دینی و مذهبی اشاره کرد.
پیامدهای تقابل و واگرایی این دو فرقه، تشدید بحران مذهبی، تضعیف حکومت آل بویه، تضعیف موقعیت عالمان دینی، قدرت گیری اشاعره و برهم خوردن انسجام اسلامی است.
کلیدواژگان: تعامل، هم گرایی، واگرایی، امامیه، حنابله، آل بویه و بغداد -
صفحه 233«شیعه جعفری»، لقبی است که با خواندن زندگی نامه امام صادقو یا برنامه هایی که در پیوند با سالگرد زادن یا درگذشت آن بزرگوار دیده یا شنیده می شود، بسامد فراوان دارد.
این نوشته کوتاه دامان در پی آن است تا با بازخوانی تاریخ پرفراز و نشیب فراگیری و پراکندگی حدیث میان مسلمانان دو سده نخست تاریخ اسلام، نشان دهد لقب یادشده گرچه همواره در نوشته های نویسندگان دهه های نزدیک به امروز ما، با چاشنی خوش بینی و مثبت انگاری بازتاب یافته است در بستری از ریشخند و دست اندازی شیعیان و آلوده به رنگ سرزنش و نکوهش به کار می رفته است و سرنوشتی چون دیگر واژه هایی داشته است که نخست ناخوشایند بوده اند و اندک اندک نمودی نو و شناسنامه ای دلپذیر یافتند.
کلیدواژگان: کلیدواژه ها: امام صادق، شیعه جعفری، تشیع، تاریخ حدیث، حدیث مسند، حدیث مرسل -
صفحه 260
-
صفحه 265
-
Page 7In recent years, various developments in the Middle East have pointed to Iran’s increasing role and influence. Therefore, some countries in and out of the region have suggested that Iran is trying to establish a Shi’ite bloc in order to increase its power, and threaten the interests of Sunni states, the US and Israel. Given the obstacles existing for the establishment of such a bloc, the question arises as to why the US, Israel and some Arab states talk widely about the threat of the Shi’ite crescent? In this paper, the reasons that above countries emphasise the so-called plan for establishing such a bloc as well as obstacles on the way of establishing it are considered.
-
Page 57Imam Ridha’s imamate (183-203 H.) was of paramount importance, not only culturally and doctrinally, but also politically. In the final years of his imamate, the Alawis began several uprisings, involving many Alawi clans, and leading to the conquest of Kufa, Basra, Mecca, Medina and Yemen. Such developments pushed Ma’moon to request Imam Ridha to become his crown prince, in order to pacify the Shi’a. In this article, the link between these uprisings and the appointment of the Imam as crown prince is explored.
-
Page 77Natural geographical features of Gilān have impeded the invaders throughout history. In the second half of the second century Hijri, the Shi’ite opponents of the Abbasids came to Gilān and spread their faith. The Zaidi Shi’a established the Āle Kiā dynasty, which persecuted the followers of other denominations. When the Safavids came to power in Iran, they forced the people of Gilān to convert to the Ithna-‘Ashari faith. In this article, religious beliefs of the people and the way that they converted by the Safavids are considered.
-
Page 107In this paper, the issue of imamate is explicated from a historical point of view. First, the importance of the principle of imamate and then the idea that imamate has gone through changes in Shi’ite history are considered. It is argued that mixing up the concept of imamate with the theory of imamate has been a reason for some misunderstanding about the issue of imamate. It is maintained that a historical analysis as such is incapable of explaining the issue. Finally, the history of imamate is systematically accounted for, taking into consideration the early Muslims’ understanding of the principle.
-
Page 147During the history of exegeses of the Quran, many interpreters have drawn upon empirical sciences, sometimes to an extreme extent. Certain scholars tried to search for all types of human sciences in the holy book, and some attempted to impose unverified scientific views on the Quranic versus, arriving at self-styled opinions. Shiite interpreters have used the scientific approach moderately for more than a thousand years. The roots of this approach can be found in Majma' al-Bayān. Many others have followed this approach, particularly in the present century. For instance, Ayatollah Mākārim distinguishes between conclusive and inconclusive scientific findings, and allows drawing on the first group for interpreting the Quran. Ayatollah Marifat, on the other hand, makes a distinction between two types of ascribing scientific accounts to the holy book, namely, conclusive and possible. He maintains that we can only speak about a possible link between the Quran and such accounts. They both accept that the holy book is a scientific miracle.
-
Page 183The Twelver Shia and Hanbali schools were the two dominant schools of thought in the city of Baghdad, under the Buwayhids (the fourth and fifth centuries A.H.). They exchanged views in various areas, including political thought, and particularly on issues such as collaborating with an illegitimate ruler, opposing a Muslim ruler, taqiyya and jihad. It should be mentioned, however, that there were more divergence between the views of the two schools than convergence. The Hanbalis finally dominated the intellectual life of the city, due to factors such as paying more attention to the holy book and sunna. They had the Caliphate institution, narrators of hadith, and the majority of the population, under the banner of Arabism, on their side, accusing their opponents of extremism (particularly extreme rationalism) and of borrowing from non-Islamic strands of thought. The divergence between the two denominations intensified sectarianism, weakened the Buwayhids and led to the domination the Asharites.
-
Page 233The title Jafari Shia is frequently heard when Imam Sadiq's biography or any other item relating to his life and Imamate is talked about. In this paper, an attempt is made to search for the roots of the title within the history of hadith in the first two centuries of Islam. It is shown that though the title has a positive connotation nowadays, it was used pejoratively in those days to scorn the shia.
©2000-2024 magiran.com All Rights Reserved.